Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο- Γενικές οδηγίες Αποστάσεις φύτευσης: 6 x6 για αρδευόμενο ελαιώνα και 7x7m για μη αρδευόμενο. Γενικά η πυκνότητα φύτευσης να μην ξεπερνά τα 20-30 δένδρα ανά στρέμμα και να μειώνεται σε φτωχά εδάφη ή περιοχές με χαμηλή βροχόπτωση. Συστήματα πυκνής και υπέρ-πυκνής φύτευσης, (αποστάσεις φύτευσης 1,5x2.5 – 4,5m.). Επιλογή πολλαπλασιαστικού υλικού: Τα δενδρύλλια πρέπει να είναι υγιή, πιστοποιημένα και κατάλληλης ποικιλίας (προσαρμοσμένης στις τοπικές συνθήκες και ανθεκτικής ή ανεκτικής σε ασθένειες και εχθρούς). Η φύτευση να γίνεται τέλη φθινοπώρου - αρχές χειμώνα στις ήπιες κλιματικά περιοχές και τέλος χειμώνα στις ψυχρές περιοχές. Συνιστάται η υποστύλωση των νεαρών δενδρυλλίων μέχρι την ξυλοποίηση του κεντρικού στελέχους (κορμού). Το κλάδεμα πρέπει να εφαρμόζεται τον χειμώνα ταυτόχρονα με την συγκομιδή όταν η καρποφορία είναι σημαντική ή μετά την συγκομιδή και πάντοτε πριν από την άνθηση. Σε περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος παγετού το κλάδεμα θα πρέπει να γίνεται όταν τα φυτά εισέρχονται στη βλαστική περίοδο (νωρίς την άνοιξη). Αυτές οι αποστάσεις φύτευσης παρέχουν άριστες συνθήκες λίπανσης, διαθέσιμου νερού και μικροκλίματος. Αριθμός φυτών μεγαλύτερος από 50/στρέμμα, λόγω υπερβολικής υγρασίας εντός της κόμης των δένδρων αυξάνει την ευαισθησία σε εχθρούς και ασθένειες και επιβάλλει την ανανέωση του υπέργειου τμήματος των ελαιοδένδρων μετά από 10-12 έτη. Εξασφαλίζεται έτσι η αντοχή στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, η κανονική παραγωγή ελαιοκάρπου και η μειωμένη χρήση φυτοπροστα- τευτικών προϊόντων. Μείωση του κινδύνου παγετού. Αποφυγή τραυματισμού και σήψεων λαιμού, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται καλύτερη διαμόρφωση Την περίοδο αυτή έχουμε τις μικρότερες απώλειες καρπού και τις λιγότερες πιθανότητες ζημιών από 3 Το κλάδεμα πρέπει να γίνεται πάντοτε με ξηρό καιρό. παγετό Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο

Eίδη κλαδέματος: Κλάδεμα διαμόρφωσης: Δίνει το επιθυμητό σχήμα των δένδρων Κλάδεμα καρποφορίας: Συνήθως ετήσιο κατά την διάρκεια ή προς το τέλος του χειμώνα. Συστήνεται το άνοιγμα του κέντρου της κόμης με την αφαίρεση των λαιμάργων ή πολύ ζωηρών βλαστών με ταυτόχρονο αραίωμα βλαστών στους βραχίονες ή υποβραχίονες του δένδρου. Κλάδεμα ανανέωσης: Σε μεγάλης ηλικίας δένδρα ή σε εγκαταλελειμμένους ελαιώνες που πρόκειται να μπουν ξανά στην παραγωγή συνιστάται το κλάδεμα ανανέωσης που περιλαμβάνει συνήθως μεγάλες τομές στα σημεία διακλάδωσης των κύριων βραχιόνων (σταυρώματα).

Σε μικρής ηλικίας δένδρα για την γρήγορη είσοδό τους στην καρποφορία, Το καλό κλάδεμα και ο αερισμός του δέντρου πρέπει να αποτελούν το πρώτο μέτρο μείωσης των προσβολών από εχθρούς (κυρίως κοκκοειδή) και ασθένειες. Όταν επιλέγονται πυκνές φυτεύσεις πρέπει να εξασφαλίζεται με το ανάλογο σύστημα διαμόρφωσης και το κλάδεμα ο καλός φωτισμός και αερισμός του δένδρου. Τα προϊόντα του κλαδέματος, αν είναι μολυσμένα από ασθένειες ή προσβλημένα από έντομα, πρέπει να απομακρύνονται και να καίγονται. Επιτυγχάνει ανανέωση της κόμης των δένδρων, ανανέωση της βλάστησης και επαναφορά στην καρποφορία.

Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο = Σε όλους τους τύπους κλαδέματος θα πρέπει οι μέτριες και μεγάλες τομές να καλύπτονται με ειδικά επουλωτικά πληγών. Εάν τα δένδρα είναι υγιή συνιστάται ο τεμαχισμός και η ενσωμάτωση ή η απόθεση στο έδαφος των προϊόντων κλαδέματος Η παρενιαυτοφορία (το φαινόμενο της μειωμένης παραγωγής έτος παρά έτος) είναι αναστρέψιμη και μπορεί να μειωθεί με κατάλληλο πρόγραμμα λίπανσης και κλαδέματος. Όσο περισσότερη ήταν η παραγωγή τόσο αυστηρότερο πρέπει να είναι το κλάδεμα. Επίσης συνιστάται η αφαίρεση των λαιμάργων και η ανανέωση της  Αποφυγή μολύνσεων του ξύλου. Εμπλουτισμός του εδάφους σε οργανική ουσία Η παρενιαυτοφορία είναι έντονη σε ξηρικούς (μη ποτιστικούς ελαιώνες). Διακρίνεται σε ολική, όπου έχουμε πλήρη παραγωγή το ένα έτος και σχεδόν ακαρπία το επόμενο έτος, και σε μερική όπου την μια χρονιά η παραγωγή ανέρχεται στο 60-70% και την επόμενη στο 30-40%. Κάθε ποικιλία εκδηλώνει με διαφορετική ένταση το φαινόμενο. Π.χ.. η Κορωνέϊκη παρουσιάζει μικρό βαθμό εκδήλωσης ενώ η ποικιλία Χαλκιδικής μεγάλο. Ό ήπιος χειμώνας ή ανεπαρκής εδαφική υγρασία, αλλά και η ξηρασία την άνοιξη και το καλοκαίρι εντείνουν το φαινόμενο. Χρονιά υψηλής καρποφορίας εξαντλεί το δένδρο και μειώνει την ανθοφορία της επόμενης άνοιξης. Το αυστηρό κλάδεμα αυξάνει την περιεκτικότητα αζώτου (% ) στο δένδρο. Βοηθά στην ανάπτυξη παραγωγικής βλάστησης. Η υπερβολική βλάστηση π.χ. Ύπαρξη λαιμάργων, οδηγεί 5 χαμηλής περιφερειακής βλάστησης (ποδιών) στην μείωση των ανθικών καταβολών.

 Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο = Η πρώιμη συλλογή των καρπών, τηρουμένων των κριτηρίων ωριμότητας της ποικιλίας Κατεργασία του εδάφους : Δεν πρέπει να καλλιεργείται η περιοχή κοντά στο δένδρο (προβολή της κόμης). Η μηχανική κατεργασία του εδάφους να μην ξεπερνά σε βάθος τα 25 εκ. και να γίνεται χωρίς χρήση βαρέων μηχανημάτων. Συνιστάται η διατήρηση φυσικού χλοοτάπητα μεταξύ των γραμμών, με επαναλαμβανόμενη κοπή του, συνοδευόμενη με χημική ζιζανιοκτονία κατά μήκος της γραμμής φύτευσης ή κάτω από τα δένδρα. Σε επικλινή εδάφη η καλλιέργεια του εδάφους πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο ή αν χρειασθεί να γίνεται κατά μήκος των ισοϋψών. Σε εδάφη με μεγάλες κλίσεις >25% να γίνεται χρήση αναβαθμίδων ή εφαρμογή ακαλλιέργειας με χρήση χημικής ζιζανιοκτονίας. Σε λιγότερο επικλινή εδάφη συνιστάται η χλωρά λίπανση (σπορά ψυχανθών, όπως βίκου, κουκιών, κλπ). Συνιστάται η διατήρηση της φυσικής βλάστησης σε μη παραγωγικές περιοχές ή ζώνες (όρια ελαιώνα, πρανή κλπ.)  Αυξάνει την διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλμών οπότε μειώνει την παρενιαυτοφορία Αποφυγή μικροπληγών στα ριζικά τριχίδια που λειτουργούν ως είσοδοι παθογόνων εδάφους Διατήρηση της υγρασίας και συντήρηση της δομής του εδάφους Αποφυγή διάβρωσης Αποφυγή διάβρωσης, λίπανση αζώτου, διατήρηση εδαφικής υγρασίας (ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλή βροχόπτωση). Ενίσχυση της βιοποικιλότητας, διατήρηση καταφυγίων ωφελίμων, διαχείριση ανθεκτικότητας

 Άρδευση της καλλιέργειας: Τα νεαρά δενδρύλλια κατά τα τρία πρώτα έτη, έχουν αυξημένες ανάγκες άρδευσης. Άρδευση συνιστάται να εφαρμόζεται σε ελαιώνες με ετήσια βροχόπτωση κάτω από 400 mm, σε νέους εντατικούς ελαιώνες (25- 40 φυτά/στρέμμα) και σε φτωχά εδάφη με μικρή υδατοϊκανότητα, τόσο σε ελαιοποιήσιμες όσο και σε επιτραπέζιες ελιές. Η περίοδος του θέρους είναι η περισσότερο απαιτητική σε νερό, άρδευση όμως εφαρμόζεται και την άνοιξη ή και το φθινόπωρο αν δεν έχουμε επαρκείς βροχοπτώσεις. Η ποσότητα νερού που απαιτείται ανά άρδευση ανέρχεται σε 7-15 m 3 /στρέμμα, ανάλογα με την μηχανική σύσταση του εδάφους και την χρήση του καρπού, επιτραπέζια ή ελαιοποιήσιμη. Οι συνολικές ανάγκες των ελαιώνων σε νερό άρδευσης, πέρα από τις βροχοπτώσεις, ανέρχονται σε 350- 400 m 3 /στρέμμα για τις επιτραπέζιες και 200-250 m 3 /στρέμμα για τις ελαιοποιήσιμες. Ευαίσθητες περίοδοι σε νερό για την ελιά θεωρούνται η περίοδος λίγο πριν την άνθιση, η περίοδος καρπόδεσης και των πρώτων σταδίων αύξησης του καρπού, και η περίοδος σκλήρυνσης του πυρήνα (7-8 εβδομάδες μετά την πλήρη άνθιση) και ταχείας αύξησης του καρπού  Η έλλειψη νερού (Απρίλιο-Ιούνιο) προκαλεί ανθόπτωση, μειώνει την παραγωγή και εξαντλεί τα ελαιόδενδρα καθιστώντας τα ευάλωτα σε εχθρούς όπως η πολλίνια, σκολύτες κλπ.

Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο= Να αποφεύγονται τα υπερβολικά ποτίσματα (πέραν των πραγματικών αναγκών των φυτών) Συνιστάται η συντήρηση του δικτύου άρδευσης και τακτική εξέταση (ανά τριετία) της καταλληλότητας του νερού της άρδευσης όταν αυτό προέρχεται από γεώτρηση ή από βιολογικό καθαρισμό. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται νερά υπονόμων ή αποστραγγιστικών δικτύων. Σε περιοχές με έλλειψη νερού συνιστάται η κατασκευή μικρών λιμνοδεξαμενών.

Η θρέψη της εληάς Η αγωγή λίπανσης πρέπει να στηρίζεται σε προηγηθείσα ανάλυση εδάφους που επαναλαμβάνεται κάθε τρία με πέντε χρόνια και να συνδυάζεται, όπου θεωρείται αναγκαίο, και με φυλλοδιαγνωστική, με στόχο την εξασφάλιση μιας ικανοποιητικής ισορροπίας θρέψης. Για την λιπαντική αγωγή είναι απαραίτητη 1 Η γνώση της μηχανικής σύστασης του εδάφους, του pH, της αγωγιμότητας, του % ποσοστού της οργανικής ουσίας και του ανθρακικού ασβεστίου. 2. Η παραγωγική κατεύθυνση (επιτραπέζια ή ελαιοποιήσιμη) 3. Η φαινολογική κατάσταση των δένδρων και η ύπαρξη εχθρών ή ασθενειών 4. Το πρόγραμμα και το σύστημα άρδευσης η ηλικία και η πυκνότητα φύτευσης των δένδρων. οι ιδανικές ποσότητες νερού, πέρα από την σπατάλη δημιουργούν και συνθήκες ανάπτυξης διαφόρων ασθενειών και εχθρών (π.χ. κυκλοκονίου, δάκου, κοκκοειδών κ.ά). Ευνοούν επίσης τις μολύνσεις από εδαφογενή παθογόνα. Αποφυγή αλατότητας, νιτρικών, βαρέων μετάλλων και μικροβιακού φορτίου που καταπονούν τα ελαιόδενδρα Η διατήρηση των φυτών σε θρεπτική ισορροπία αυξάνει την αντοχή τους στις ασθένειες, καθώς επίσης και σε συνθήκες έλλειψης νερού και μειώνει την καρπόπτωση.

 Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο= Γενικά η ποσότητα του χορηγουμένου αζώτου δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 10Kg/στρέμμα και στα πιο παραγωγικά κτήματα. Συνιστάται η λίπανση αζώτου να γίνεται από τα μέσα του χειμώνα μέχρι την ανθοφορία ενώ ένα μέρος της να χορηγείται το θέρος. Σε περιοχές με έντονη βροχόπτωση και σε αρδευόμενους ελαιώνες να αποφεύγεται η λίπανση του αζώτου τον χειμώνα. Η φωσφορική λίπανση, σε μέσης γονιμότητας εδάφη πρέπει να κυμαίνεται περίπου στο 1/3 του χορηγούμενου Αζώτου. Για τον καθορισμό της φωσφορικής λίπανσης είναι απαραίτητη η φυλλοδιαγνωστική εξέταση. Η καλιούχος λίπανση συστήνεται μεταξύ 8 Kgr / στρέμμα για ξηρικές καλλιέργειες και 10 - 15 kgr / στρέμμα Κ2Ο για αρδευόμενες, ανάλογα πάντα με την παραγωγή σε ελαιόκαρπο. Συνιστάται κάθε έτος λίπανση συντήρησης 1-2 μονάδων Καλίου Το Βόριο είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για την εληά και συχνά παρατηρείται τροφοπενία στο στοιχείο αυτό σε πολλές περιοχές που καλλιεργείται η εληά ανά την Ελλάδα. Η διόρθωση της τροφοπενίας βορίου είναι σχετικά εύκολη με προσθήκη βόρακα ή βορικού οξέος στο έδαφος, το φθινόπωρο μέχρι τις αρχές του χειμώνα. Σε παραγωγικά δένδρα καλής ανάπτυξης συνιστάται η προσθήκη 300-500γρ. βόρακα ή 200-300γρ βορικού οξέος ανά δένδρο. Σε δένδρα μεγάλης ανάπτυξης ή σε πολύ ασβεστούχα εδάφη η προστιθέμενη ποσότητα μπορεί να αυξηθεί μέχρι 1Kg, ανά δένδρο. η υπερβολική λίπανση αζώτου ευνοεί την ανάπτυξη πολλών παθογόνων (εντόμων και μυκήτων) Αποφυγή έκπλυσης νιτρικών και μεταφοράς των στον υδροφόρο ορίζοντα και γενικότερα στο περιβάλλον Γενικά οι απαιτήσεις σε φωσφόρο των μικρής ηλικίας δένδρων είναι μεγαλύτερες από αυτές των παραγωγικής ηλικίας. Επαρκή επίπεδα Καλίου εξασφαλίζουν αντοχή στην ξηρασία, μικρότερες απώλειες νερού (διαχείριση διαπνοής) και μειωμένη ευπάθεια στις ασθένειες Η τροφοπενία βορίου μπορεί να εκδηλωθεί σε δένδρα κάθε ηλικίας, με γρηγορότερη εξέλιξη όμως στα μικρότερης ηλικίας. Σε σοβαρή έλλειψη προκαλείται μείωση της ανθοφορίας και της καρπόδεσης, αυξάνεται η καρπόπτωση και παραμορφώνεται χαρακτηριστικά ο καρπός (ξήρανση του άκρου). Λόγω μειωμένης κινητικότητας του Βορίου (δέσμευση στην άργιλο ή άσβεστο )

 Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο= Η προσθήκη Βορίου, μπορεί να γίνει και διαφυλλικά , προανθικά με διάλυμα βόρακα (0,6-0,8%) Γενικά, η λίπανση συνιστάται να γίνεται με λιπάσματα που καθιστούν ευκολότερη τη χορήγηση των επιθυμητών μονάδων κάθε στοιχείου. Συνιστάται η χλωρά λίπανση Σε ιδιαίτερα παραγωγικές περιόδους συνιστάται συμπληρωματική λίπανση τόσο κατά την διάρκεια αύξησης του καρπού όσο και αμέσως μετά την συγκομιδή Διόρθωση τροφοπενίας Βορίου. Μειώνονται οι επιπτώσεις από την εξάντληση των δένδρων και ανανεώνονται οι «αποθήκες» των θρεπτικών στοιχείων  Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο Ειδικές οδηγίες (Φυτοπροστασία) Διαχείριση ζιζανίων Τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τα δένδρα της εληάς στην προσρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων, δημιουργούν προβλήματα κατά την συγκομιδή, όταν είναι ξερά αυξάνουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς κατά τους θερινούς μήνες, είναι ξενιστές επιβλαβών οργανισμών, αυξάνουν τον κίνδυνο πρόκλησης παγετού σε ελαιώνες περιοχών με ψυχρό κλίμα. Παράλληλα όμως η παρουσία τους στον ελαιώνα έχει και θετικές επιπτώσεις όπως η προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, η προσέλκυση ωφέλιμων εντόμων, ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία, η ενίσχυση της βιοποικιλοτητας. Οι απαιτήσεις ως προς την διαχείριση των ζιζανίων στον ελαιώνα εξαρτώνται από την ηλικία των δένδρων, την εποχή του έτους και από το αν πρόκειται για αρδευόμενο ή μη ελαιώνα. Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου επέμβασης εξαρτάται από τις συνθήκες αυτές αλλά και από το είδος των ζιζανίων, γεγονός που προϋποθέτει την σωστή αναγνώριση των ειδών και την παρακολούθηση της παρουσίας τους στον αγρό ώστε να λαμβάνονται έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισής τους.

Αντμετώπιση - Προληπτικά μέτρα Αποφυγή αγρών προς εγκατάσταση ελαιώνα, οι οποίοι έχουν πρόβλημα από δύσκολα στην καταπολέμηση ζιζάνια. Η αντιμετώπιση δύσκολων στην καταπολέμηση ζιζανίων (π.χ. πολυετή θερινά είδη, ζιζάνια με ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα) είναι πιο αποτελεσματική και κάποιες φορές εφικτή μόνο αν γίνει πριν την εγκατάσταση του ελαιώνα.

 Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο - Προληπτικά μέτρα Οι αγροί που έχουν προβλήματα από μεγάλους πληθυσμούς ζιζανίων θα πρέπει πρώτα να απαλλάσσονται από αυτά και να μειώνεται σημαντικά το φορτίο σπόρων και άλλων αναπαραγω- γικών οργάνων των ζιζανίων πριν την εγκατάσταση του ελαιώνα. Ανάλογα με τα είδη των ζιζανίων αυτό μπορεί να γίνει με θερινή κατεργασία του εδάφους ώστε να έρθουν στην επιφάνεια τα υπόγεια αναπαραγωγικά όργανα πολυετών ειδών τα οποία καταστρέφονται από τις υψηλές θερμοκρασίες του θέρους. Αντίθετα, η μείωση των αποθεμάτων σπόρων στο έδαφος από ετήσια είδη μπορεί να επιτευχθεί με επανειλημμένη εφαρμογή ψευδοσποράς κατά την οποία γίνεται κατεργασία του εδάφους, ακολουθεί πότισμα και στην συνέχεια καταστροφή των ζιζανίων που φύτρωσαν. Σε εγκατεστημένους ελαιώνες Κατά το διάστημα, από την έναρξη της νέας βλάστησης –αρχές άνοιξης- έως και την ελαιοποίηση –τέλος θέρους, ο ελαιώνας θα πρέπει να διατηρείται κατά το δυνατόν απαλλαγμένος από ανταγωνιστικά ζιζάνια, ιδιαίτερα εάν πρόκειται για ξηρικό ελαιώνα.